ပုဂံေရွးေဟာင္းသုေတသနျပတိုက္

ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ကမၸည္းေက်ာက္စာဌာန ဖြင့္လွစ္ ျပီးေနာက္ ပုဂံေဒသရွိ ေရွးေဟာင္းသာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ားကို ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့သည္။ (၁၉၀၂) ခုွႏွစ္တြင္ ေက်ာက္စာ၀န္ ေတာ္စိန္ခိုက ပုဂံေဒသ ပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေရွးေဟာင္းေစတီ ဂူေက်ာင္းမ်ားမွ ရရွိသည့္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ၀တၳဳပစၥည္းမ်ား ႏွင့္ ေက်ာက္စာမ်ားကို ျပသရန္ အာနႏၵာဘုရား ေျမာက္ဘက္တြင္ ျပတိုက္တည္ေဆာက္ျပီး (၁၉၀၄)တြင္ ျပတိုက္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ႏွစ္ကာလ ၾကာျမင့္ေသာအခါ ျပတိုက္တြင္ ပုဂံေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ား တျဖည္းျဖည္း ထပ္မံစုေဆာင္းရရွိလာရာ လက္ရွိျပတိုက္ႏွင့္ ေရွးေဟာင္းေက်ာက္စာမ်ား၊ ပစၥည္းမ်ား ျပသရန္ မလံုေလာက္ေတာ့ေပ။ ထို႕ေၾကာင့္ ပုဂံျမိဳ႕ေဟာင္း အတြင္း ကန္ေတာ့ပလႅင္ဘုရား ေတာင္ဘက္ (၈.၁၆)ဧက (၃.၃ ဟက္တာ) က်ယ္၀န္းေသာ ေျမေနရာတြင္ ရွစ္ေျမွာင့္သဏၭာန္ ျပတိုက္တစ္ခုႏွင့္ ေက်ာက္စာမ်ား၊ ေက်ာက္ဆစ္လက္ရာ မ်ားႏွင့္ၾကီးမားေသာ ေရွးေဟာင္းပစၥည္းမ်ား ျပသရန္ ေက်ာက္စာရံုသံုးရံု တည္ေဆာက္ကာ ျပတိုက္သစ္ကို ေအာက္တိုဘာ (၁၉၇၉) တြင္ဖြင့္လွစ္ျပသခဲ့သည္။
ျမန္မာေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ား တည္ရွိရာ ပုဂံေျမသို႕ လာေရာက္ ေလ့လာသည့္ နိုင္ငံျခားသား ကမၻာလွည့္ ခရီးသည္မ်ား တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပိုမိုမ်ားျပားလာျခင္းႏွင့္ စုေဆာင္းရရွိထားသည့္ ျပတိုက္ပစၥည္းမ်ားကို က်ယ္က်ယ္၀န္း၀န္းႏွင့္ ထည္ထည္၀ါ၀ါ ထားရွိ ျပသနိုင္ရန္ ျပတိုက္အသစ္ ထပ္မံတည္ေဆာက္ရန္ လိုအပ္လာခဲ့ျပန္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ (၁၉၉၅)ခုႏွစ္တြင္ ရွစ္ေျမွာင့္သဏၭာန္ ျပတိုက္ကို ခ်န္လွပ္၍ က်န္အေဆာက္အအံုမ်ားကို ဖ်က္ကာ ခံညားထည္၀ါသည့္ ႏွစ္ထပ္ အေဆာက္အအံု ကမာၻအဆင့္မွီ ျပတိုက္ၾကီး ထပ္မံ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည္။ ယေန႕ေတြ႕ျမင္ရသည့္ ပုဂံေရွးေဟာင္း သုေတသန ျပတိုက္သစ္ၾကီးကို ၁၇ ဧျပီ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ျပသခဲ့သည္။
ပုဂံ ေရွးေဟာင္း သုေတသနျပတိုက္အား ျမန္မာမႈ႕လက္ရာ အဂၤေတပန္းမ်ား၊ သစ္သားပန္းပု ကႏုတ္ပန္းလက္ရာမ်ား၊ ယြန္းေရႊဇ၀ါလက္ရာမ်ား၊ ေရႊခ်ည္ထိုးလက္ရာမ်ားႏွင့္ တင့္တယ္လွပစြာ တန္ဆာဆင္ထားသည္။ ျပတိုက္ ေျမညီထပ္ရွိ အခန္း (၅)ခန္းမွာ
(၁) အထူးျပခန္း (သို႕) ပင္မခန္းမေဆာင္
(၂) ပုဂံေခတ္ လက္မႈအႏုပညာျပခန္း
(၃)ပုဂံေခတ္ စာေပျပခန္း
(၄) ပုဂံေခတ္ လူမႈေရးႏွင့္ စစ္ေရး ဆိုင္ရာပန္းခ်ီျပခန္း
(၅) ပုဂံေခတ္ ဗီသုကာျပခန္း